Süper Kahramanlar Hangi Boşluğu Doldurur?

İnsan sosyal bir varlık olarak yaratılmıştır. Tabiatı gereği çevresindekilerden etkilenir, onları gözlemleyip hal ve hareketlerini örnek alır, kıyas yaparak içlerinden bazılarını rol model olarak belirler. Bu tercih, insanın gelişim yolculuğunun temel taşlarındandır. Özellikle de çocuklar, doğaları gereği öğrenmeye, taklit etmeye ve örnek almaya çok açıktırlar. Nasıl biri olmak istediklerini ve neler yapacaklarını belirlerken örnek aldıkları kişilerin tercih ve duruşlarını öncelerler. Yazık ki günümüzde popüler kültür ve sosyal medya araçlarından etkilenen çocuklarımızın şarkıcı, fenomen veya futbolcu gibi ünlüleri örnek aldığı, kurmaca karakterlerden ve süper kahraman figürlerinden etkilendiği gözlenmektedir. National Literacy Trust isimli araştırma şirketinin 7-18 yaş arası çocuklar üzerinde yaptığı, 2022 tarihli araştırmaya göre çocukların %52,6’sının bir YouTuber’ı rol model olarak kabul ettiği görülmüştür. Özellikle erkek çocuklarının %46’sı ünlü futbolculara hayran olduğunu belirtmiş, bu oran 2024 tarihli National Research Group anketinde de korunmuştur. Ülkemizdeki lise çağında olan çocuklara dair Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi tarafından gerçekleştirilen bir araştırma da aynı bilgiyi doğrulamakta, bu yaş grubunun medya ünlülerini rol model olarak tercih ettiğini ortaya koymaktadır. Çocuklarımızın şöhretli kimselerin görkemli ve dejenere yaşamlarına özeniyor olması, medya araçlarının ne denli etkili olduğunun önemli bir kanıtıdır. Süper Kahramanlar Hangi Boşluğu Doldurur? Çocuklar süper kahramanların varlığına çeşitli sebeplerle ihtiyaç duyarlar. Bu karakterlerin kudretli ve cesur duruşları, çocukların kendilerini güçlü ve güvende hissetmelerine yardımcı olur. Özellikle korku veya belirsizlik anlarında, süper kahramanların varlığı moral ve güven verebilir. Ayrıca bu figürlerden olumlu özelliklere sahip olanların, çocuklara zorluklarla başa çıkma ve pes etmeme konusunda ilham verdiği, kimi çocukların bu kahramanları taklit ederek olumlu davranış geliştirdiği de görülebilir. Ancak bu figürlerin sahip oldukları güçler sıra dışı ve olağanüstü olduğundan zamanla çocuklarda gerçekçi olmayan beklentilere sebebiyet verdikleri, hayattaki zorluklara karşı hazırlıksız kalmalarına zemin oluşturdukları görülebilir. Bu da çocukların dayanıklılığını ve problem çözme becerilerini olumsuz etkileyerek stres ve kaygılarını artırmaktadır. Süper kahraman furyasının ortaya çıkışı incelendiğinde ise çocuklarımızı bu karakterlerden uzak tutmamız gerektiği daha net anlaşılabilir. Örneğin iyi bilinen ilk süper kahraman olan Süpermen hikayesinin göçmen Yahudi yazarlar tarafından 1938’de üretildiği, bir sepet içinde Nil Nehri’ne bırakılan Moses/Moşe’nin modern bir uyarlaması olduğu görülmektedir. Buna göre yok olmanın eşiğinde bir gezegenin çocuğu olan Kal-El, yaşasın diye dünyaya gönderilir. Türünün son umudu olan bu muhteşem varlık, dilini bilmediği bir dünyaya düşüp kimliğini ve güçlerini saklar, en güçlü silah ve düşmanları bile etkisiz hale getiren bir kahramana dönüşür. İsmi İbranice “Tanrının Nuru” anlamına gelen Kal-el, Nazi zulmünden kaçıp isim değiştirerek kimliğini saklayan Yahudilerin bir yansımasıdır adeta. Hahamlar tarafından oluşturulmuş “dünyayı düzeltme” kavramının temsilcisi olan bu süper kahraman, özünde Yahudilerin kendilerini karanlık güçlerden korumalarını sağlayacak, “üstün ırktan gelmiş” bir kurtarıcının hayalidir. Bu çizgi romanlar yoluyla Amerika’nın ve Yahudilerin düşmanları bir bir yok edilir, Süpermen günün kahramanı olur ancak bu iki güruhun mağdur ettiği millet ve ülkeler hiçbir zaman zikredilmez. Süpermen, zalimlerin amacına hizmet eden bir kahraman olduğu halde çocuklarımızın dünyasına nüfuz eden, onlara gerçek düşmanları unutturan bir araçtır adeta. En Kıymetli Rehberimiz: Hz. Peygamber (a.s.v) Rol model kavramı, İslam inancı ve kültüründe önemli bir yere sahiptir. İnsanın hem dünya hem de ahiret hayatını mamur edecek değerler, doğru rehberler sayesinde öğrenilir. Allah Teala kullarının neye ihtiyacı olduğunu en iyi bilen olduğundan onlara örnek teşkil etmesi için pek çok peygamber göndermiş, alim ve ariflerin bize rehber olmasını sağlamıştır. Müslümanların en önemli ve vazgeçilmez rol modeli, Allah Teala’dan sonra sevgi ve hürmete en layık olanı şüphesiz Peygamber Efendimiz’dir (aleyhi’s-salatu ve’s-selam). Yüce Allah (celle celaluhu), Kur’an-ı Kerim’de “Andolsun ki Allah’ın Rasulü’nde sizin için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çokça ananlar için güzel bir örnek vardır” (Ahzab, 21) buyurmuş, “(Rasulüm) Muhakkak ki sana bey’at edenler ancak Allah’a bey’at etmektedirler” (Fetih, 10) diyerek bizlere onun kıymet ve makamını haber vermiştir. Rasulullah Efendimizin mübarek şahsiyeti, güzel ahlakı ve takvası, tüm yaratılmışların üstündedir. Yüce Allah’ın -Kur’ani tabirle- “üsve-i hasene” yani “en mükemmel/güzel örnek” olarak takdim ettiği Peygamber Efendimiz, bütün söz ve davranışlarıyla bizlere yol göstermekte, rehberlik etmektedir. Alemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber’in (aleyhi’s-salatu ve’s-selam) haklarında “Ashabım yıldızlar gibidir. Hangisine tabi olsanız hidayete erersiniz” (Acluni, 1/132) buyurduğu, Rasulullah Efendimizle müşerref olma lütfunu tatmış, onun terbiyesinden geçmiş, çeşitli övgü ve nimetlere mazhar olmuş Sahabe-i Kiram efendilerimiz de bizim için birer istikamet pusulası gibidir. Sünnetin canlı örnekleri olan bu şahsiyetler, her çağın insanına öncülük ve örneklik teşkil ederler. O sahabiler ki, isimleri kendilerine dar gelmiş, güzel ahlak ve vasıflarını anlatmakta kifayetsiz kalmıştır. Bu nedenledir ki “Sıddık” denildiğinde aklımıza önce Hz. Ebu Bekir (radiyallahu anh) gelir. Onun doğruluk ve sadakati, tarihin sınırlarını aşan bir azamete sahiptir. Hz. Ömer (radiyallahu anh) adalet anlayışı, hakkı ve batılı ayırmadaki üstünlüğü nedeniyle “Faruk” lakabıyla bilinir. Hayâsı, sadeliği, güzel ahlakıyla tanınan Hz. Osman (radiyallahu anh), Rasullulah Efendimizin (aleyhi’s-salatu ve’s-selam) iki kızıyla da nikahlanmış, “iki nur sahibi” anlamında “Zinnureyn” olarak anılmıştır. Cesaretin, ilmin ve takvanın mührü olan Hz. Ali (kerremallahu veche), “Esedullah/Allah’ın Aslanı” olmuş, “Hayber’in kapısını söken yiğit” olarak tarihe geçmiştir. Bir yanda Şehitlerin Efendisi Hz. Hamza (radiyallahu anh), öbür yanda Allah’ın Kılıcı Halid bin Velid (radiyallahu anh) hakkın yanında korkusuzca durmuş, cihat yetenekleriyle Hz. Peygamber’in muhabbetine mazhar olmuşlardır. Onların mirasını günümüze taşıyan, İslam ahlak ve ilkelerini tasavvuf potasında eritip bizlere sunan manevi rehberlerimizi de bu listede mutlaka anmamız gerekir. Şah-ı Nakşibend hazretlerinden İmam-ı Rabbani hazretlerine, Mevlana Celaleddin Rumi hazretlerinden Hacı Bektaş-ı Veli hazretlerine, Abdulkadir Geylani hazretlerinden Şeyh Seyyid Abdulbaki el-Hüseyni hazretlerine (kaddesallahu esrarahum) kadar tüm veliyullah, insanlara Allah’ın dinini, ahkamını anlatmak ve kalpleri tezkiyeye vesile olabilmek için bizlere önderlik etmiştir. Bu mukaddes yolu ayakta tutan ve insanları hak yoluna davet eden mürşid-i kamiller, bugün de ahlak ve davranışlarıyla bize rehber olmakta, dünya ve ahiret saadetine ulaşmamız için yol göstermektedirler.