İŞİN ÖZÜ.

Madde ve Mana İnsan, zâhir dediğimiz cismanî yönü ile maddi; bâtın dediğimiz ruh âlemi ile manevi bir varlıktır. İnsan bedeni, el, ayak, göz, kulak gibi bütün organlarıyla zâhirî yönünü oluşturur. Akıl ve kalp düşünüp karar vermedikçe insan bu bedeni harekete geçirmez. Aklı ve kalbi ise insanın manevi yönüdür. İnsan, hayır veya şer bir şeye karar verince onu yapar. Ya günah ya da sevap kazanır. Bazan organları hiç hareket etmediği halde, duygu ve düşüncelerle, vesvese ve fikirlerle, kalbinde çok şeyler döner dolaşır. Kişi, ilmin hakikatlerini ve tefekkürü elde edebilirse gönül huzurunu bulur. Kulun gönlü huzurla dopdolu hale gelince de bütün organlara akıl ve kalp hükmeder. İnsan iman edince, Allah Teâlâ’ya ibadet etme zevkini bulmak ister. Müminin derdi ilâhî huzurdur. İlâhî huzur ise maddi ve manevi olarak bir bütündür. Şu halde adı mümin olan insan, madde ve manası ile insandır. Bu insan, işte en güzel şekilde yaratılmış olandır. Yoksa mesele ceset güzelliği, yüz güzelliği, göz güzelliği değildir.