GÖREN GÖRDÜ. BİLEN BİLDİ.

Müslümanların iman ve ibadet itibariyle çeşitli dereceleri vardır. Bir hadis-i şerifte imanın altı, İslâm’ın beş şartı sayıldıktan sonra en büyük mertebenin ihsan olduğu bildirilip şöyle tarif edilmiştir: “İhsan, Allah’a, O’nu görüyormuşsun gibi ibadet etmektir, her ne kadar sen O’nu görmüyorsan da O seni görmektedir.” Ayrıca, “İhsan üzerine olunuz, Allah ihsan üzere olanları sever” buyrulmuştur. Mutasavvıflar iman hadisinden İslâm’ın üç mertebesi olduğu sonucunu çıkarmışlardır. Bunlar sırasıyla İslâm, iman ve ihsan mertebeleridir. İslâm zâhir, iman zâhir ve bâtındır. İhsan ise zâhir ve bâtının hakikatidir. İslâm’da bilgi amelle, amel ihlâsla, ihlâs da Allah’ın rızasını taleple kemale erer. Bilgi, ihlâs ve rıza bu üç mertebenin başka bir ifadesidir. Müminler ilim, amel ve mertebe itibariyle birbirinden farklıdırlar. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de Allah [celle celâluhû], kullara verilen ilimlerin derece derece olduğunu, bazılarının bazılarına amel ve ilimde üstün olduklarını bildirmiştir.