Kılavuzu Zan Olanın...

Cehaleti müminin azılı düşmanı telakki eden dinimizin, “Sakın cahillerden olma!” (En‘âm 6/35) uyarısı, en az müşfik bir annenin çocuğunu ateşten sakındırması kadar dikkat celbedicidir. Çünkü cehalet, gecenin zifiri karanlığına benzer. Karanlıkta yola çıkan kişinin tek hareket noktası zannı olduğu için, doğru yolu bulması çok zordur. Kur’ân-ı Kerîm, kesin bilgiden yoksun olduklarından dolayı zanlarıyla hareket eden cahil yahudiler hakkında bakın ne buyuruyor: “Onların içinde, Kitab (Tevrat)’ı bilmeyenler (okuma yazması olmayanlar) vardır. Bildikleri sadece bir sürü asılsız şeylerdir ve (kesin bilgileri olmadıklarından dolayı) ancak zanda bulunurlar” (Bakara 2/78). Bu da gösteriyor ki dini, zan ve taklit eksenli yaşamaya çalışan bir zihniyetten sahih amellerin tezahür etmesini beklemek, gözü kapalı atılan okun hedefe varmasını beklemekten farksızdır. Çünkü bilinçsizce yapılan amelin, bid‘at ve hurafelerle ameli ifsada götürmesi kaçınılmaz bir olgudur. Nitekim Ömer b. Abdülaziz, bu noktaya işaretle demiştir ki: “İlimsiz olarak amel yapanın bozduğu şeyler, yaptığı iyiliklerden çok fazladır.