İhlâs
Herhangi bir işi güzel bir niyetle ve saf bir kalp ile yapmak, işe başka bir şey karıştırmamaktır. Böyle bir hale, hulûs da denir. Yapılan görevlerin değerleri ihlâsa göre artar. İhlâsın karşıtı riyadır (gösteriş). Bir görevi yalnız bir gösteriş için veya maddi bir yarar için yapmaktır.
Riyakâr bir insan, temiz ruhlu, iyi bir insan değildir. Yaptığı işlerin mükâfatını Allah’tan dilemeye yüzü olmaz. Bir hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur:
Şüphe yok ki, Allah, sadece kendisi için yapılan ve kendi rızası için istenen bir işi kabul eder (Nesâî).
Deryadan İnciler
Veli, insanlardan gelen sıkıntılara katlanıp, tahammül eden kimsedir. Sıkıntıları göğüsler, belalar yüzünden şikâyetçi olmaz ve adâvet beslemez, düşmanlık tavrı takınmaz. O, toprak gibidir. Toprağa her türlü kötü şey atılır. Fakat topraktan hep güzel şeyler biter.
Manevi huzura ermek ve Hak yolda ilerlemek için dört şey lazımdır.
1. Az yemek, 2. Az uyumak, 3. Halka az karışmak, 4. Allah Teâlâ’yı çok zikretmek.
Akşemseddin [kuddise sırruhû]